Öz-düzenleme ve Yoga ilişkisi

Öz-düzenleme ve Yoga ilişkisi
Öz-düzenleme, bir tepki olarak duygu, dikkat ve davranış sistemlerini modüle etme sürecini ifade eder. (Posner ve Rothbart 2000; Calkins ve Fox 2002). Kendini kontrol edebilme düzenleyebilme becerileri şemsiye bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan bir tanesi Efortful Control(EC) denilen çabalı kontrol sistemi. Bu sistem dürtüsel davranışları kontrol etme sistemi olarak da düşünülebilir.
Amaçlı davranışlarımızın kayanağı olan sistemdir. Örneğin çocukların önüne sırayla yemek konulur,kaşıklar konulur fakat birbirlerini beklemeleri istenir çünkü birlikte başlanacaktır. Fakat bazı çocuklar kendini kontrol edemez ve yemeye başlar işte bu tip çocuklarda çabalı kontrol sistemi(EC) istenilen düzeyde çalışmıyordur. İkinci bir örnek verecek olursam çocukların önüne bir müzik aleti konulur. Çocuk müzik aletini çok merak eder ve bir an önce keşfetme arzusundadır ama dürtülerini bastırıp öğretmeninin yönergesini bekleyebilirse bu çabalı kontrol sisteminin gelişmiş olduğunu gösterir. Çabalı kontrol sisteminin gelişmesinin çocuklarda ahlak gelişimiyle korelasyonu vardır. Öz düzenleme teriminin altınca incelememiz gereken diğer bir sistem ise Executive Functioning(EF) yani “yürütme işlemi”. Bunu çocuklarda odaklanma, dikkati yoğunlaştırabilme, amaç odaklı çalışabilme, komut alabilme, analiz ve sentez yapabilme becerileriyle tanımlayabiliriz.

Öz düzenleme akran kabulünü ve sosyal etkileşimi ve öğrenmeyi arttırdığı gibi çocukların okula hazır bulunuşluklarını etkileyen ve okul başarılarını da arttıran bir beceri. Peki bunu yoga ile nasıl ilişkilendirebiliriz? Yogadaki elementleri göz atacak olursak karşımıza nefes çalışmaları, öfke kontrolü için rahatlama çalışmaları, farkındalık ve iki beyin lobunu da beraber çalıştıran beynin komut alma analiz etme ve sentezleme becerilerini genişleten çalışmalar çıkabilir. Yogayı güne başlarken serbest zamanda bedenini uyandırmak için kaos anlarında sakinleşmek için, kontrollü bir geçiş etkinliği olarak veya çok fazla masa başı çalışan çocukları hem hareketlendirmek hem rahatlatmak için kullanabiliriz. Ayrıca pozlarda kaldıkları süre odaklanmaları, mandala çalışmalarındaki dikkatleri de öz düzenlemeyi geliştiren aktivitelerden birkaçı.

Yapılan bir araştırmaya göre (Raymond, Razza, Bergen-Cico,2013) NewYork taki devlet anaokulundan iki sınıf araştırmaya göre kura yöntemiyle seçiliyor. Kontrol grubu 16 kişi uygulama grubu 18 kişi. Uygulama grubuna yaklaşık 40 saat 25 haftayı aşkın bir süre farkındalık tabanlı yoga çalışmaları yapılıyor. Sonbahar dönemi günde 10 dk bahar dönemi günde 30 dk çember zamanına, geçiş etkinliklerine ekleniyor. Rahatlama çalışmaları, nefes çalışmaları yoga duruşları hikayelerle, dikkat ve odaklanma çalışmaları ve meditatif etkinliklerle program destekleniyor. Çocuklar uygulamadan önce ve sonra değerlendiriliyorlar. Bu değerlendirme başta sözünü ettiğim çabalı kontrol sistemini(EC)(2 adet test bunu ölçmek için) ve yürütme işlemini(EF)(2 adet test bunu ölçmek için) test etmek için yapılıyor.
Wrap test ve Wait test te önce çocuklara bir sürpriz olduğu söyleniyor ama önce elindeki şeyi paketlemesi gerektiği söyleniyor gözlemci başka bir şeyle meşgul gibi görünüp çocuğun hediyeyi gözetleyip gözetlemeyecğine bakılıyor ve saniyesi ölçülüyor. Diğerinde de paketlenmiş hediyeyi söyleyince komutla beraber açacağı söyleniyor, dokunmadan ne kadar bekleyebileceği gözlemleniyor ve ölçülüyor. Bunlar çabalı kontrol sistemiyle ilgili testler. Yürütme işlemi ile ilgili olan testler ise birincisi pag tapping test bunda gözlemci bir defa vurduğunda çocuğun iki defa iki defa vurduğunda bir defa vurması isteniyor. Bu kural çocuğa açıklanıyor. Belli birkaç denemeden sonra kaç tanesini yapabildiği ölçülüyor. İkinci test ise head sholders knees and toes. Yani gözlemci dizini göstererek kafasına dokunuyor, çocuğun söylediğini yapmasını beklediğini çocuğa aktarıyor. Birkaç denemeden sonra kaç tane yapabildiği ölçülüyor.

Çalışmanın sonucunda çok ufak bir farkla bu son testlerde yoga uygulaması alan grubun çabalı kontrol sistemi ve yürütme işlemi sistemleri açısından daha başarılı olduğu görülüyor. Fark çok fazla olmasa da çalışmanın sonucuna göre yoga ve meditasyon gibi farkındalık tabanlı çalışmalar çocuklarda dikkat artışı ve öz düzenleme becerilerinin gelişimi yönünde yardımcı oluyor. Öğretmenler de çocukların öz düzenlemelerine katkıda bulunmak için anaokullarında sınıflarda yoga ve meditasyonu kullanabilirler.
Ezgi Bulut